Raymond van den Boogaard plaatst in zijn column ( NRC 13 april 2015) de ontruiming van het Maagdenhuis in historisch perspectief. Het ging in de zestiger jaren, zoals hij schrijft, om een culminatie van een al in de vijftiger jaren begonnen opstand tegen een jeugdvijandige overheid, nu gaat het om het verzet tegen het laat-kapitalistische rendementsdenken. In mijn proefschrift stel ik ‘werken aan vertrouwen’ als een remedie tegen deze, zich in vele sectoren om zich heen grijpende, negatieve ontwikkeling.
Laten we de Universiteit van Amsterdam als voorbeeld nemen. Hoe kunnen we het schip keren? Er komen twee commissies voor onderzoek naar de bestuursstructuur en financiële situatie en iedereen mag meedenken volgens Noeri van den Berg, voorzitter van de ASVA, aldus de NRC. Wat raad ik deze commissies aan?
Tip 1: begin bij het begin. Wat is het wezen, het hogere doel van een universiteit? Wat heeft de universiteit de maatschappij te bieden? Voer eerst dat gesprek en wordt het hierover eens.
Tip 2: kom met een alternatief voor het rendementsdenken. Welke kernwaarden staan dan wel centraal? Waaraan kunnen we het beleid toetsen? De klassieke deugden: wijsheid, matigheid, rechtvaardigheid en moed bieden een kader voor deze kernwaarden. Zorg het eens te worden over die waarden die je met elkaar het meest belangrijk vindt en waarnaar je ook bereid bent te leven. Het gaat er namelijk om ook in praktijk te brengen wat je predikt.
Tip 3: vertaal de goede voornemens uit tip 1 en 2 naar concrete doelen met financiële onderbouwing, zorg voor helderheid.
Tip 4: spreek duidelijk af wie waar verantwoordelijk voor is. Dus pas bij tip 3 en 4 komen de onderwerpen, die de commissies hebben meegekregen aan de orde. Wees hiermee niet te snel, word niet meteen (te) praktisch, voer eerst het filosofische gesprek van tip 1 en 2, maar blijf hier niet in hangen: voer tip 3 en 4 zo concreet mogelijk uit, zodat duidelijk wordt wie waar op aangsproken kan worden.
Tip 5: zorg dat alle meningen en gevoelens aandacht krijgen. Hier komen de deugden geloof, hoop en liefde om de hoek kijken. Als mensen boos, angstig en/of gefrustreerd zijn, functioneren zij niet optimaal. Geloof en hoop zorgen voor een positieve insteek, liefde kun je zien als oprechte aandacht. Zorg dus voor een goede werksfeer, waarin iedereen zich gehoord voelt. Waarbij niet gezegd is dat het stevige debat niet gevoerd mag worden. Zorg voor wederzijds respect, maar ook voor legitimiteit: aandacht voor harde feiten, op zorgvuldige onderbouwing van meningen. Wees empatisch, geef elkaar erkenning voor positieve bijdragen en ondersteun elkaar waar nodig. Haal hier zonodig hulp bij om dit voor elkaar te krijgen.
Tip 6: hou steeds het hogere doel uit tip 1 vast als het lastig wordt: een gezamenlijk doel zorgt voor een wij-gevoel.
Uiteindelijk willen wij allemaal niets liever dan een bloeiende universteit die ons kennis en vreugde brengt en zo onze stad verrijking biedt en juist niet in geld! Het geld komt daarna vanzelf, dat is wat werken aan vertrouwen laat zien!